Nhà thơ Phạm Tiến Duật khổ vì vòng trắng, vòng đen
Thứ sáu ngày 21 tháng 3 năm 2014 4:26 PM
Năm 1969, Binh trạm 12 sáp nhập
vào Đoàn 559, do tướng Đồng Sĩ Nguyên, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần làm Tư
lệnh. Ông Đồng Sĩ Nguyên rất thích thơ Phạm Tiến Duật, nên thường tán thưởng
thay cho lời khen: “Thế mới là thơ Trường Sơn. Rất tình cảm, rất khí phách...”.
Từ trong bom đạn, rất nhiều bài thơ nổi tiếng của Phạm Tiến Duật ra đời và năm
1970 anh đã đoạt giải nhất cuộc thi thơ của tuần báo Văn Nghệ; Cùng năm đó anh
vinh dự trở thành Hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam.
Tài năng của
Phạm Tiến Duật được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đặc biệt quan tâm. Mặc dù nơi tiền
tuyến vô cùng khó khăn gian khổ, nhưng đơn vị đã đã làm cho anh một “căn nhà
riêng” bằng gỗ, có bàn viết được mắc điện, cung cấp thuốc lá, thịt hộp và các
nhu yếu phẩm khác đủ phục vụ cho nhà thơ thỏa sức sáng tác… Phạm Tiến Duật được
Đoàn 559 chăm sóc như một “ông vua con”... Tên tuổi Phạm Tiến Duật cùng với
những bài thơ Trường Sơn của anh đã trở thành nét son của thời đại, được tụng ca
là "con chim Lửa của Trường Sơn huyền thoại", "nhà thơ lớn nhất thời chống Mỹ”,
"cây săng lẻ của rừng già” và thơ anh từng được đánh giá là "có sức mạnh của một
sư đoàn”…
Năm 1973, Tư lệnh Đồng Sĩ
Nguyên trực tiếp giao nhiệm vụ cho Phạm Tiến Duật ra Miền Bắc làm công tác sưu
tầm tài liệu để chuẩn bị soạn thảo Văn bia Trường Sơn… vì vậy, Phạm Tiến Duật đã
tận mắt chứng kiến hậu quả tàn khốc của chiến tranh hủy diệt do không lực Hoa Kỳ
gây ra trên hậu phương lớn Xã hội chủ nghĩa, nhằm biến nơi đây trở về “thời đồ
đá”. Anh xúc cảm làm bài thơ mang tên "Viết về số 0", thường được gọi là “Vòng
trắng” đăng trên Tạp chí Thanh Niên như một nén nhang viếng những người dân vô
tội đã tử nạn vì bom B52 triệt phá phố Khâm Thiên, Hà Nội. Số báo dự kiến đăng
tháng 12 năm 1973 nhưng bị lùi lại thành số Tháng Giêng năm 1974. Bài thơ tự do,
vỏn vẹn chỉ có 8 dòng, không ngờ là một “tai họa” chứ không phải là “tai nạn
nghề nghiệp” giáng xuống đầu nhà “thơ, chiến sỹ Phạm Tiến Duật, bài như sau:
“Khói bom lên trời
thành một cái vòng đen
Trên mặt đất lại
sinh bao vòng trắng
Tôi với bạn đi
trong yên lặng
Cái yên lặng bình
thường đến sau chiến tranh
Có mất mát nào lớn
bằng cái chết
Khăn tang, vòng
tròn như một số không
Nhưng bạn ơi ở bên
trong vòng trắng
Là cái đầu bốc lửa
ở bên trong”
Ngay sau khi bài thơ “Viết về
số 0” của Phạm Tiến Duật được in trên Tạp chí Thanh nhiên, thì lập tức Tạp chí
Học tập số 9 năm 1974 đã phê phán gay gắt rằng: “Giữa lúc cần nói to lên niềm
sung sướng tự hào về cái được vĩ đại của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ thì nhà thơ lại chỉ thấy cái mất, chỉ thấy tang tóc đau thương và than
thở...”. Có lẽ vì vậy mà bài thơ “Viết về số 0” không được in trong bất kỳ tập
thơ nào của Phạm Tiến Duật sau này. Cho đến trước khi anh qua đời, Nhà văn
Nguyễn Khắc Phục mới đưa vào tuyển tập Phạm Tiến Duật, bài “Viết về số 0” do nhà
thơ Trần Nhương, Nguyễn Khắ Phục, Cao Phan sưu tầm và giới thiệu. Tuyển tập Phạm
Tiến Duật in xong ngày 17-11-2007, và chỉ chưa đầy 20 ngày sau nhà thơ Phạm
Tiến Duật qua đời, may mắn thay, anh đã kịp nhìn thấy đứa con tinh thần của mình
trước khi nhắm mắt.
Phải kể dông dài về tác giả
Phạm Tiến Duật và nguồn cơn ra đời bài thơ “Vòng trắng” cùng với những lời đồn
thổi, suy diễn oái oăm, quy chụp nặng nề khiến văn chương nước nhà suýt mất một
tài năng thơ huyền thoại Phạm Tiến Duật, mà sau đây là một “ví dụ” rất khó tin
nhưng nó lại là chuyện có thật đến tê tái lòng.
Chuyện rằng, từ đầu năm 1974,
để chuẩn bị cho chiến dịch tổng tấn công giải phóng Miền Nam, thống nhất đất
nước. Do đó, khắp Miền Bắc đâu đâu cũng nêu cao khẩu hiệu “Tất cả cho tiền
tuyến”, “Tất cả cho Miền Nam ruột thịt”... Một đợt chỉnh huấn tư tưởng được tổ
chức học tập rất rốt ráo. Tuyên giáo Trung ương về tận tỉnh giảng bài, tỉnh
giảng cho huyện, rồi huyện giảng cho xã… khí thế thật tưng bừng và háo
hức.
Xã tôi bấy giờ có chị Đinh Thị
Kiên, chồng đi B. Chị là một cán bộ phụ nữ cơ sở rất mẫn cán. Hôm ấy, cả buổi
sáng chị Kiên đã dự và tranh luận rất quyết liệt tại hội nghị “sinh đẻ có kế
hoạch”, trong đó có vấn đề rất mới, rất đặc biệt là “Đặt vòng tránh thai”, một
phát minh đặc sắc của khoa học để hạn chế tăng dân số. Chị Kiên về nhà mới kịp
ăn hết củ khoai tía luộc chấm muối vừng, rồi tức tốc đạp xe lên hội trường huyện
để nghe cán cán bộ tuyên giáo nói về tình hình và nhiệm vụ mới. Chị đến muộn,
đồng chí cán bộ tuyên huấn đang phê phán gay gắt một nhà thơ trẻ thiếu ý chí
cách mạng. “Giữa lúc cần nói to lên niềm sung sướng tự hào về cái được vĩ đại
của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ thì nhà thơ lại chỉ thấy cái
mất, chỉ thấy tang tóc đau thương và than thở...” rồi đọc bài thơ “Vòng trắng”
để minh họa:
“Khói bom lên trời thành một
cái vòng đen
Trên mặt đất lại sinh bao vòng
trắng
Là cái đầu bốc lửa ở bên
trong”
Chị Kiên nóng mắt đứng bật dậy
nói đanh thép: Sáng nay tôi đã nói rõ quan điểm cá nhân trong hội nghị “sinh đẻ
có kế hoạch” rồi. Tôi cứ tưởng hội nghị này có gì mới cố tranh thủ đạp xe về dự.
Hóa ra nội dung vẫn thế. Nhưng tôi cũng xin được nói thẳng: “vòng đen”, “vòng
trắng” hay "vòng i-nốc" đi nữa của cái anh nhà thơ “Trần Nhật Duật” nào đó cũng
là thất đức tuốt. Chửa thì đẻ - đẻ thì nuôi, lớn lên chúng nó sẽ cầm súng đánh
giặc chứ việc gì mà phải đặt vòng đặt vèo cho phức tạp thêm vấn đề. Thời buổi
này làm đếch gì có “cái đầu” nào lại “bốc lửa ở bên trong” cái vòng? Các đồng
chí ví von khó hiểu bỏ mẹ…
!!!!
Nguồn Trannhuong.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét