Cần
cái nhìn khách quan về các câu lạc bộ
và
Câu lạc bộ Thơ Việt Nam
o.Kim Quốc Hoa
Trong đời sống sinh hoạt văn hóa-tinh thần
của quần chúng Nhân dân, nhất là người cao tuổi thì các loại hình câu lạc bộ
(CLB) là sân chơi bổ ích, thiết thực nhất.
Những
thập kỉ qua, mặc dù Nhà nước chưa ban hành pháp luật riêng về lĩnh vực này,
nhưng các CLB tự phát hình thành và hoạt động ngày càng phát triển; từ các lĩnh
vực văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao, giáo dục, tôn giáo, tâm linh đến hoạt động
kinh tế, tự giúp nhau làm giàu. Chưa có một thống kê nào tổng hợp được các loại
hình CLB từ nhỏ đến lớn trong cả nước là bao nhiêu, nhưng chỉ riêng Hội Người
cao tuổi Việt Nam có đến chục nghìn, trăm nghìn các CLB: Thơ, hát ví dặm, quan
họ, ca trù, cờ tướng, bóng bàn, bóng chuyền hơi, bơi lội, dưỡng sinh tâm thế, sức
khỏe ngoài trời, tự giúp nhau, ông-bà-cháu,v.v… ở hầu khắp các vùng nông thôn,
thành thị.

Nguyên tắc hoạt động của các CLB là tự
nguyện, tự quản, tự lựa chọn nội dung, hình thức, tự trang trải và tự chịu
trách nhiệm trước pháp luật. Nó hình thành trong lòng xã hội, do xã hội và vì
xã hội thì đương nhiên các CLB là tổ chức xã hội mang tính quần chúng rộng rãi,
tính nhân văn, tính cộng đồng, tính tất yếu khách quan. Đó là phương thức hoạt
động mà pháp luật không cấm. Hoạt động của các CLB chưa nơi nào, ở đâu bộc lộ
tiêu cực như chống lại chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
Nhà nước. Các đối tượng xã hội tham gia sinh hoạt CLB bởi sự đòi hỏi từ cuộc sống.
Tạo ra sân chơi lành mạnh là nhu cầu mỗi cộng đồng dân cư, của những người cùng
sở thích theo phương châm sống vui, sống khỏe, sống có văn hóa, sống hạnh phúc.
Ngoài sinh hoạt theo nội dung riêng, rất nhiều CLB còn tổ chức đi tham quan, du
lịch trong nước và nước ngoài, góp phần phát triển kinh tế du lịch.
Một số CLB qua nhiều năm hoạt động có hiệu
quả đã đề nghị Nhà nước cho phép chuyển từ CLB thành lập Hội Xã hội, Hội Xã hội-
Nghề nghiệp.
Vậy thì, càng phát triển nhiều CLB và hoạt
động đúng hướng càng tăng thêm sự giàu có về đời sống văn hóa, tinh thần, trí
tuệ con người, góp phần vào xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sác dân tộc, vào sự tiến bộ xã hội và trình độ văn minh.

Nêu những vấn đề trên để khẳng định vị trí
của các loại hình CLB trong đời sống xã hội cần được tôn trọng, nâng niu, nuôi
dưỡng. Nói vậy vì vừa qua, trong tư duy và con mắt một số ít người có cái nhìn
thiếu thiện chí, mặc cảm, thậm chí tỏ ra coi thường, kì thị về CLB mà điển hình
là đối với CLB Thơ Việt Nam .
Câu lạc bộ Thơ Việt Nam có được “bảo trợ” không ?
CLB Thơ Việt Nam ra đời đã trải qua hơn 12 năm.
Từ thuở ban đầu chỉ có vài trăm hội viên, chủ yếu ở khu vực Hà Nội nay có
12.000 người, thành lập chi nhánh ở 37 tỉnh, thành phố và 53/63 địa phương có
đông đảo hội viên tham gia. Ngày 28/10/2018, tại cuộc trình diễn thơ toàn quốc
(lần thứ 3) do CLB Thơ Việt Nam thực hiện ở Hà Nội, một tổ chức về Kỉ lục đã cấp
bằng Kỉ Lục quốc gia cho CLB có nhiều hội viên nhất. Năm 2017, kỉ niệm 11 năm
thành lập, Hội Nhà văn Việt Nam tặng CLB này Bằng khen vì “đã có nhiều thành
tích đóng góp trong các hoạt động của Hội Nhà văn Việt Nam” (QĐ số 50/QĐ-HNV
ngày 12/6/2017 do Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội kí). Hàng năm, Hội Nhà văn Việt
Nam tổ chức Ngày thơ Việt Nam thì CLB Thơ Việt Nam thường được quyết định là một
thành viên trong Ban Tổ chức.
Gần đây, trên báo Tiền phong Chủ nhật ngày
28/10/2018 (ngày CLB Thơ Việt Nam tổ chức liên hoan trình diễn thơ) đăng bài viết
của Nông Hồng Diệu có tiêu đề “Câu lạc bộ
Thơ Việt Nam- Vàng, thau lẫn lộn: Đứa con vô thừa nhận”; rồi lan tỏa trên mạng
xã hội, dụng ý nói CLB Thơ Việt Nam “12 năm qua loay hoay tìm chốn “dung thân”;
“chẳng có “cha mẹ” nào muốn nhận “đứa con” khổng lồ”; và “Hội Nhà văn Việt Nam
không bảo trợ Câu lạc bộ Thơ Việt Nam”, “không liên quan gì đến tổ chức của Hội”,
thậm chí “không phục vụ gì cho Trung tâm Văn hóa Hà Nội”,v.v…
Vậy, thực hư CLB Thơ Việt Nam có
được “bảo trợ” không?
Trên thực tế từ năm 2006, CLB Thơ Việt
Nam
đã được các cơ quan Trung ương cho thành lập, được phép tổ chức Đại hội theo sự
quản lí của Nhà nước. Tại công văn số 2182/BVHTT-TCCB ngày 19/5/2006 của Bộ Văn
hóa-Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) do Thứ trưởng Lê Tiến Thọ kí gửi Nhà
báo-Nghệ sĩ Bành Thông (Trưởng ban vận động thành lập CLB), nêu rõ: “Câu lạc bộ
Thơ Việt Nam là nơi tập hợp, tạo điều kiện cho những người yêu thơ có cơ hội
giao lưu, học hỏi và sáng tác thơ nhằm nâng cao đời sống tinh thần trong Nhân
dân, đồng thời góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc. Các câu lạc bộ thơ có thể tự thành lập và hoạt động
trên cơ sở phù hợp với chủ trương xã hội hóa các hoạt động văn hóa của Đảng và
tuân thủ pháp luật của Nhà nước”.
Văn bản số 2189/BNV-TCPCP ngày 19/5/2006
của Bộ Nội vụ cũng khẳng định: “Trong những năm qua việc sáng tác thơ ca ở Việt
Nam
phát triển mạnh, đã trở thành nhu cầu thiết yếu không thể thiếu trong đời sống
văn hóa tinh thần của Nhân dân. Nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa của đông
đảo những người sáng tác thơ và yêu thơ, nên các địa phương đã thành lập các
Câu lạc bộ trực thuộc nhà văn hóa huyện, tỉnh. Đây chính là những việc làm góp
phần thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, Khóa VIII “Xây dựng và phát triển nền
văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Việc thành lập Câu lạc bộ Thơ Việt Nam
…là nhu cầu khách quan và phù hợp với thực tiễn ở nước ta trong thời kì đổi mới,
hội nhập”.
Văn bản số 634-CV/BTGTW ngày 27/8/2007 của
Ban Tuyên giáo Trung ương do Phó trưởng ban Đào Duy Quát kí, nêu rõ: “Câu lạc bộ
Thơ Việt Nam là một tổ chức xã hội của những người yêu thơ hoạt động theo
nguyên tắc tự nguyện, tự trang trải, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật, được
Bộ Văn hóa-Thông tin cho phép thành lập…” Ban Tuyên giá Trung ương ủng hộ và đồng
ý cho phép làm con dấu riêng mang tên CÂU LẠC BỘ THƠ VIỆT NAM .
Từ các văn bản pháp lí trên của các cơ
quan chức năng Trung ương, 10 năm sau Hội Nhà văn Việt Nam ban hành Quyết định
số 51/QĐ-HNV ngày 15/6/2016 do Nhà thơ Hữu Thỉnh kí, quy định: “Điều I: Đồng ý
để cơ quan chức năng, nghiệp vụ của Hội Nhà văn Việt Nam bảo trợ, đỡ đầu về
chuyên môn đối với Câu lạc bộ Thơ Việt Nam; trực tiếp là Ban Sáng tác, Ban Văn
học chuyên đề thuộc Hội Nhà văn Việt Nam thực hiện”. Quyết định còn chỉ rõ: “
Việc bảo trợ, đỡ đầu của Hội Nhà văn Việt Nam nhằm mở rộng quan hệ của Hội Nhà
văn Việt Nam với các tầng lớp bạn đọc yêu thơ, thu hút đông đảo các cây bút
ngoài Hội, góp phần tôn vinh các giá trị văn hóa tinh thần, tích cực xây dựng nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Mục tiêu “bảo trợ” của Hội
Nhà văn Việt Nam
là rất rõ! Không những ‘bảo trợ” mà còn
“đỡ đầu” CLB Thơ Việt Nam .
Vậy, CLB này là người nhà của “gia đình”
Hội Nhà văn Việt Nam
chứ sao?
Thực
tế, từ năm 2006 CLB Thơ Việt Nam dã được Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Văn
hóa-Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL), Bộ Nội vụ “bảo trợ” về pháp lí. Bộ Văn
hóa, Thể thao và Du lịch còn đồng ý để CLB Thơ Việt Nam được hoạt động trong phạm vi cả
nước. Công văn số 62/CV-VHCS ngày 28/3/2008 của cục Văn hóa cơ sở chỉ đạo các địa
phương: “Để Câu lạc bộ Thơ Việt Nam hoạt động và phát triển, đáp ứng được đông
đảo công chúng yêu thơ trên cả nước, cục Văn hóa cơ sở đề nghị Trung tâm Văn
hóa-Thông tin các tỉnh, thành phố báo cáo lãnh đạọ sở Văn hoá-Thông tin tạo điều
kiện thuận lợi cho chi nhánh Câu lạc bộ được sinh hoạt tại Trung tâm Văn
hóa-Thông tin, Nhà văn hóa Trung tâm địa phương”. Điều này giải đáp cho những
ai thắc mắc: “Tại sao CLB Thơ Việt Nam bành trướng hoạt động ra cả nước”
để tránh sự mặc cảm với “đứa con khổng lồ” này…
Mối
quan hệ giữa nhà thơ chuyên nghiệp với các CLB thơ
Những ý kiến trái chiều về CLB Thơ Việt Nam đều
có nguyên nhân nội tại. Các CLB thơ nói chung, CLB Thơ Việt Nam , Hội Thơ Đường luật Việt Nam nói riêng hoạt động đều lan tỏa,
ảnh hưởng rộng trong đời sống xã hội. Hội Nhà văn Việt Nam có trên dưới một nghìn hội
viên, trong đó cứ cho 50 % là các nhà thơ chuyên nghiệp. Hàng năm, Hội tổ chức
Ngày thơ Việt Nam (nguyên
tiêu) trong Ban tổ chức thường có một số đơn vị khống phong trào (CLB Tơ Việt Nam , Hội Thơ Đường luật Việt Nam ). Nếu chỉ là của các nhà thơ
chuyên nghiệp, thử hỏi được bao nhiêu người dự ? Sở dĩ Ngày hội ấy hoành tráng,
đông đúc lạ thường, phong phú, đa dạng còn là do sự huy động của hàng trăm CLB
Thơ trong cả nước. Hội Nhà văn Việt Nam tố chức phải dùng nguồn tiền
ngân sách, còn các CLB tham gia bằng kinh phí tự túc. Việc CLB Thơ Việt Nam
chiếm vị trí quán thơ “đắc địa” phải do Ban Tổ chức cho phép chứ sao lại phê
phán người ta. Việc “cướp diễn đàn” (nếu có) là điều không hay của cá nhân ai
đó, song thực tế là người của CLB đến dự quá đông, một thành viên lãnh đạo CLB
cầm mi-crô nhắc nhở sao gọi là “cướp diễn đàn”. Cái biển treo ở Văn phòng CLB
Thơ Việt Nam tại Trung tâm Văn hóa Hà Nội, số 7 Phùng Hưng, quận Hà Đông đề tên
Câu lạc bộ Thơ Việt Nam dưới dòng chữ Hội Nhà văn Việt Nam là khiếm khuyết. Nếu
ghi HỘI NHÀ VĂN VIỆT NAM
(BẢO TRỢ) thì không ai phê phán được. Một ông cán bộ của Trung tâm Văn hóa
thành phố nói về vấn đề cho thuê, cho mượn trụ sở như thế cũng không nên. CLB
Thơ Việt Nam
có tư cách pháp nhân, có tài khoản, việc mượn, thuê văn phòng dù “cho thuê rẻ
như bèo” cũng là thuê. Thử hỏi nếu không xã hội hóa thì quanh năm thành phố sử
dụng địa điểm này được mấy buổi? Chính Trung tâm cũng thường cho thuê hội trường,
sử dụng mặt bằng làm bãi cho thuê đỗ xe đó thôi! Cho nên, không thể nói rằng
“CLB Thơ Việt Nam
không phục vụ gì cho hoạt động của Trung tâm Văn hóa Hà Nội”?. Nói vậy là xúc
phạm, không công bằng.
Trong nghệ thuật quân sự, ta xây dựng lực
lượng vũ trang Nhân dân với ba thứ quân: Bộ đội chủ lực, Bộ đội địa phương và
Dân quân du kích. Trong lĩnh vực thơ ca cũng hình thành ba lực lượng: Các nhà
thơ chuyên nghiệp, những người làm thơ nghiệp dư và đông đảo người yêu thơ.
Cũng giống như một khu rừng: Có những cây cổ thụ - cây lâu năm, có những cây tầm
tầm nhơ nhỡ và tầng tầng, lớp lớp cây lúp xúp. Mỗi loại cây đều có vị trí, tác
dụng nhất định nhưng nếu không có những cây lúp xúp thì không phải là rừng
nguyên sinh; thậm chí nhiều cây lúp xúp, cây cỏ góp phần nuôi sống con người, một
số cây còn là những vị thuốc quý, chữa khỏi bệnh.
Trong lĩnh vực xuất bản, nếu các Nhà xuất
bản chỉ ấn hành các tác phẩm của nhà văn chuyên nghiệp liệu có đứng vững được
trong cơ chế thị trường?. Một Biên tập viên cho biết: “Nhà xuất bản chúng tôi
có tới hơn 80% dầu sách được cấp phép là của đội ngũ sáng tác nghiệp dư, phần
nhiều là thơ. Có thể nhiều tập thơ chất lượng còn thấp nhưng đó cũng là sản phẩm
văn hóa, trí tuệ của CLB hay dấu ấn cá nhân, nó có sức sống riêng, lan tỏa
riêng. Rõ ràng, những người sáng tác nghiệp dư góp phần phát triển ngành xuất bản,
làm gia tăng nguồn cung cấp giấy in; biên tập viên nhà xuất bản, người lao động
nhà in có thêm việc làm, Nhà nước tăng thu thuế, Nhà xuất bản, Nhà in tăng lợi
nhuận,v.v…
Cho nên, không thể coi thường, báng bổ, thậm
chí xúc phạm các CLB thơ dẫn đến có cái nhìn hẹp hòi, phiến diện, thiếu khách
quan. Các nhà thơ chuyên nghiệp cứ việc sáng tác thơ uyên bác, cao siêu, bác học,
còn công chúng yêu thơ có lối sáng tạo riêng, theo xu hướng bình dân, kiểu “mì
ăn liền” nhưng rất gần gũi với đời thường. Bởi vậy, các nhà thơ chuyên nghiệp
nên coi các CLB thơ là bạn hữu, đồng hành để nâng niu, “bảo trợ”, gần gũi họ,
làm “bà đỡ” làm thầy cho họ hoạt động đúng hướng, góp phần nâng cao chất lượng
sáng tác. Về phía các CLB thơ cần đổi mới phương thức hoạt động, đoàn kết nội bộ,
thực hiện “xã hội hóa” chứ không nên “thương mại hóa”…
Hà Nội, ngày 28/11/2018
Chú thích Ảnh 1: Đại hội lần thứ
hai (nhiệm kì 2015-2020) của CLB Thơ Việt Nam .
Ảnh 2: Liên hoan trình diễn thơ
toàn quốc (lần thứ 3) do CLB thơ Việt Nam tổ chức tại Hà Nội.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét